Niezwykłą oprawę miały tegoroczne obchody Dnia Odlewnika, które dnia 17 grudnia br. zorganizowano na terenie dawnej fabryki żelaza w Maleńcu z inicjatywy Zarządu Powiatu Koneckiego i lokalnych przedstawicieli branży odlewniczej. Świętu koneckich odlewników towarzyszyła konferencja o charakterze popularno - naukowym, inaugurująca projekt pn.: „Utworzenie Centrum Starych Technologii Metalurgicznych i Hydroenergetycznych przy Zabytkowym Zakładzie Hutniczym w Maleńcu poprzez rewaloryzację, udostępnienie i wykorzystanie zasobów kulturowych zabytkowego zespołu zakładu przemysłowego w działalności edukacyjnej, kulturalnej i turystycznej”, współfinansowany ze środków Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata 2014 - 2020.
Otrzymane w ramach projektu dofinansowanie o wartości ponad 676 tysięcy złotych pozwoli na wykorzystanie potencjału kulturowego malenieckiego zabytku techniki w działalności na rzecz edukacji i politechnizacji.
W trakcie konferencji przybliżono podobne przedsięwzięcia, jakie zrealizowano w regionie przy efektywnym wykorzystaniu środków europejskich. Przykładem tego jest m.in. Ośrodek Edukacyjno - Muzealny „Świętokrzyski Sztetl” w Chmielniku kierowany przez p. Agnieszkę Dziarmagę oraz Park Etnograficzny w Tokarni, za którego rozwój odpowiada p. Jakub Czaplarski. Dzięki pozyskanym środkom rozbudowały one swoją infrastrukturę, uruchamiając nowe kategorię produktów i usług o charakterze kulturalnym, edukacyjnym i kulturalnym. Taką możliwość, dzięki otrzymanemu dofinansowaniu, ma dziś - jak zauważył p. prof. Adam Hernas i p. prof. Marek Cieśla z Politechniki Śląskiej - również zabytkowy zespół przemysłowy w Maleńcu, którym od końca lat 60-tych XX wieku opiekują się pracownicy i studenci Politechniki Śląskiej. To dzięki ich wysiłkom, jak zauważa dyrektor Zabytkowego Zakładu Hutniczego w Maleńcu p. dr Maciej Chłopek - obiekt zachował swoją autentyczność.
Wiosną 2019 roku rozpoczną się prace budowlane przy zabytkowej infrastrukturze, obejmujące m.in. odtworzenie układu hydroenergetycznego, murów oporowych oraz wymianę zużytych elementów drewnianych hal produkcyjnych. Pracom konserwatorskim i rewaloryzacyjnym poddane zostaną zabytkowe urządzenia wytwórcze pamiętające czasy ostatniego króla Polski Stanisława Augusta Poniatowskiego i jednego z twórców Staropolskiego Zagłębia Przemysłowego Stanisława Staszica. W hali gwoździarni urządzona zostanie kuźnia kowalska, przystosowana do prowadzenia warsztatów z metaloplastyki i kowalstwa artystycznego. Jedna z gwoździarek wyposażona zostanie w autonomiczny układ napędowy, pozwalający na produkcję gwoździ, według XIX-wiecznej technologii produkcyjnych. Odtworzenie i zabezpieczenie zabytkowej infrastruktury i wyposażenia pozwoli na utrzymanie integralności i autentyczności obiektu oraz jego pierwotnej funkcji użytkowej. Wzmocniona zostanie wartość edukacyjna i estetyczna zabytku. Wszystko to pozwoli na ponowne uruchomienie malenieckiej fabryki żelaza. Jak zauważa dyrektor: Spójrzmy na podobne obiekty muzealne funkcjonujące w regionie i kraju tj. Muzeum Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego w Chlewiskach, Muzeum Przyrody i Techniki w Starachowicach czy Muzeum Hutnictwa Cynku Walcownia w Katowicach to wielkie poprzemysłowe kompleksy zabytkowe, które zaskakują multimedialnymi ekspozycjami, często niezwiązanymi z ich pierwotną funkcją użytkową. Ich tematem przewodnim jest technika motoryzacyjna, prehistoryczne formy życia, a nawet dawny warsztat szewski i krawiecki. Wystawy te maskują dość oczywistą prawdę - fabryki te nigdy już nie podejmą przerwanej produkcji. Koszty tego byłyby zbyt wielkie, zaś samo przedsięwzięcie trudne do zrealizowania ze względów technicznych i organizacyjnych. W przypadku malenieckiej fabryki żelaza jest to możliwe. W pełni zachował się m.in. układ technologiczny zakładu. Dzięki otrzymanemu dofinansowaniu tworzące go urządzenia zostaną uruchomione i oddane w użytkowanie turystom. Podobny model funkcjonowania dawnych ośrodków przemysłowych jako skansenów techniki realizowany jest w Wielkiej Brytanii. Przykładem tego jest XVII-wieczna kuźnia i fabryka żelaza Wortley Top Forge oraz XVIII-wieczna osada przemysłowa Abbeydale Industrial Hamlet, odtwarzające z udziałem turystów realia pracy dawnych ośrodków metalurgicznych. Pozostaję w przekonaniu, że po 2019 roku do listy tej dopisać będzie można maleniecką fabrykę żelaza.